Μουσική
25-05-2020
Παιχνίδια με τα Μουσικά Όργανα
Στο
μουσικό παραμύθι «Ο Πέτρος και ο λύκος»
του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι
Προκόφιεφ (1891-1953) κάθε όργανο
της ορχήστρας αντιστοιχεί σε ένα χαρακτήρα του παραμυθιού. Στο βίντεο που
ακολουθεί ο γνωστός τραγουδοποιός Διονύσης Σαββόπουλος και η
Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ διηγούνται το παραμύθι. Προσέξτε πώς ο συνθέτης
χρησιμοποιεί τα διαφορετικά ηχοχρώματα των οργάνων, για να περιγράψει τους
ήρωες της ιστορίας.
Στο Μουσικό Χωριό Εμμέλεια θα
βρείτε παιχνίδια με τα μουσικά όργανα.
Οδηγίες:
πατήστε
στο πρώτο σπιτάκι (Εργαστήριο), στο
πρώτο παιδάκι που θα εμφανιστεί (επίπεδο
Α) και στις ασκήσεις Α3-Α5. Κάθε
επίπεδο έχει περισσότερες από μια ασκήσεις. Όταν ολοκληρώσετε μια άσκηση
πατήστε «επόμενη» στο βελάκι κάτω δεξιά και όταν τελειώσουν όλες οι ασκήσεις
του επιπέδου πατήστε «ασκήσεις» στο βελάκι πάνω δεξιά στη γαλάζια μπάρα. Για να
ξαναβρεθείτε στο μουσικό χωριό (στην
αρχική σελίδα) πατήστε «επιστροφή» πάνω δεξιά. Αν σας αρέσουν τα μουσικά
παιχνίδια μπορείτε να δοκιμάσετε τα επίπεδα Β2-Β7 και Γ1-Γ3. Όπου
εμφανίζεται μαέστρος, πρέπει να πατήσετε με το ποντίκι επάνω του για να
ακουστεί η μουσική.
Καλή
διασκέδαση!
18-05-2020
Μουσικά Όργανα – Πνευστά
3. Αερόφωνα ονομάζονται τα όργανα που για να ακουστεί ο
ήχος τους πρέπει να κινηθεί ο αέρας (η στήλη του αέρα) που βρίσκεται μέσα στο
όργανο και να δημιουργηθεί έτσι το ηχητικό κύμα.
Τα
περισσότερα αερόφωνα είναι πνευστά, δηλαδή
λειτουργούν με το φύσημα του μουσικού, ενώ άλλα, όπως το ακκονντεόν και το εκκλησιαστικό
όργανο, λειτουργούν με μηχανική παροχή αέρα.
Τα πνευστά χωρίζονται σε δυο ομάδες, ανάλογα με το υλικό κατασκευής:
PΞύλινα πνευστά. Σ’ αυτή την ομάδα
ανήκουν: το φλάουτο (αν και
τα σημερινά φλάουτα κατασκευάζονται από μέταλλο, το μοναδικό που παίζεται
πλάγια, με γλυκό ηχόχρωμα που θυμίζει φλογέρα), το πίκολο (ένα μικρό φλάουτο - η λέξη πίκολο στα
ιταλικά σημαίνει μικρό-, το μικρότερο όργανο της ορχήστρας, άρα αυτό με τον
οξύτερο- ψηλότερο ήχο), το όμποε (με διπλό καλάμι στο
επιστόμιο, κάπως ένρινο και διαπεραστικό ηχόχρωμα, δίνει τον τόνο στην
ορχήστρα) , το κλαρινέτο (στην παραδοσιακή μας μουσική το συναντάμε ως κλαρίνο, με βελούδινο ηχόχρωμα στις χαμηλές νότες) και το φαγκότο (το μεγαλύτερο από τα ξύλινα πνευστά, με χαμηλό και
λίγο κωμικό ηχόχρωμα). Στα ξύλινα κατατάσσεται και το σαξόφωνο, ένα νεότερο σχετικά όργανο, που συνδυάζει τη
γλυκύτητα των ξύλινων (έχει ξύλινο επιστόμιο) με τη δύναμη των χάλκινων
πνευστών (το υπόλοιπο όργανο είναι μεταλλικό).
Άκουσε και
δες τα ξύλινα πνευστά της ορχήστρας στο επόμενο βίντεο (τα ξύλινα κάθονται πίσω
ακριβώς από τα έγχορδα της ορχήστρας):
Στο επόμενο
βίντεο παίζει ένα σύνολο από ξύλινα πνευστά (ένα φλάουτο, ένα όμποε, ένα
κλαρινέτο και ένα φαγκότο) μαζί με ένα κόρνο (χάλκινο πνευστό), δηλαδή ένα κουιντέτο (σύνολο 5 οργάνων) πνευστών:
PΧάλκινα πνευστά. Εδώ ανήκουν τα πνευστά
που κατασκευάζονται από μέταλλο. Επειδή αποτελούνται από «στριφογυριστούς»
σωλήνες, παλιά τα ονόμαζαν και ολκωτά.
Τα χάλκινα της Συμφωνικής Ορχήστρας (στη
Φιλαρμονική ή αλλιώς Μπάντα υπάρχουν και άλλα) είναι: η τρομπέτα (απόγονος της σάλπιγγας, με τρεις βαλβίδες, με
λαμπερό, θριαμβευτικό ηχόχρωμα), το τρομπόνι
(δυο σωλήνες που μετακινούνται σα συρτάρι για να αλλάξει το ύψος του ήχου), το κόρνο (με τον κυκλικό σωλήνα και
το γλυκό, ευγενικό ηχόχρωμα που θυμίζει κυνήγι και ιππικό) και η τούμπα (το μεγαλύτερο χάλκινο,
άρα με το βαρύτερο ήχο και το μελαγχολικό ηχόχρωμα).
Γνώρισέ τα
στο επόμενο βίντεο:
και
διασκέδασε μαζί τους:
Μια
ορχήστρα πνευστών (έχει και κρουστά) παίζει το θέμα μιας γνωστής ταινίας: https://www.youtube.com/watch?v=abZj91P3Au4
Για
κλείσιμο, ένα πρόσφατο βίντεο από την «εποχή του κορωνοϊού» (το όργανο που
παίζει είναι το σαξόφωνο):
11-05-2020
Μουσικά Όργανα – Έγχορδα
2. Έγχορδα ονομάζονται τα μουσικά
όργανα που έχουν χορδές. Το ηχητικό
κύμα παράγεται από την παλμική κίνηση των χορδών, γι’ αυτό ονομάζονται και χορδόφωνα. Ανάλογα με τον τρόπο
παιξίματος χωρίζονται σε:
- Έγχορδα με δοξάρι (ή τοξωτά). Οι χορδές τους «τρίβονται» με ένα ξύλινο «μπαστουνάκι», το δοξάρι. Πάνω στο δοξάρι είναι προσαρμοσμένες τρίχες από ουρά αλόγου, τις οποίες «περνάμε» με ένα ειδικό ρετσίνι, για να γίνουν αρκετά σκληρές και ανθεκτικές. Τέτοια όργανα είναι : το βιολί, η βιόλα (λίγο πιο μεγάλη από το βιολί), το βιολοντσέλο ή τσέλο (λίγο μεγαλύτερο, παίζεται όρθιο, στερεωμένο μ’ ένα μεγάλο μεταλλικό καρφί στο πάτωμα, για να μοιράζεται το βάρος του) και το μεγαλύτερο όργανο της ορχήστρας, το κοντραμπάσο. Αλλά και στην παραδοσιακή μας μουσική, η λύρα. Σημείωση: Όπως ξέρουμε, όσο μεγαλύτερο είναι ένα μουσικό όργανο, τόσο βαρύτερο ήχο έχει. Άρα το κοντραμπάσο είναι το όργανο με τον πιο βαρύ (χαμηλό) ήχο στην ορχήστρα.
- Νυκτά ονομάζονται τα έγχορδα των οποίων ο ήχος προέρχεται από τη «νύξη» (κέντημα, τσίμπημα) της χορδής με τα δάχτυλα του εκτελεστή ή με πένα. Τέτοια όργανα είναι η κιθάρα, η άρπα, αλλά και το μπουζούκι, το λαούτο κ. ά.
- Πληκτροφόρα έγχορδα είναι: το πιάνο (όπου ένας μηχανισμός χτυπάει μ’ ένα σφυράκι τις χορδές που αντιστοιχούν σε κάθε πλήκτρο) και οι πρόγονοί του, το τσέμπαλο (όπου οι χορδές «τσιμπιούνται» μ’ ένα μικρό άγγιστρο), το κλαβεσέν κ.λ.π.
Δες και άκουσε τα έγχορδα της ορχήστρας στα επόμενα βίντεο:
Άκουσε το Χειμώνα
από τις Τέσσερις Εποχές του Αντόνιο Βιβάλντι (1675-1742) από μια
ορχήστρα εγχόρδων. (Στους υπότιτλους που εμφανίζονται παρουσιάζεται τι
περιγράφει ο συνθέτης με τη μουσική του).
Κι αν όλ’ αυτά σας φαίνονται πολύ κλασσικά, δείτε το επόμενο
(μετά το πρώτο λεπτό σας περιμένει μια έκπληξη…. Και ναι, παίζουν μόνο δυο
τσέλα) :
Τι καλύτερο άραγε από δυο βιολοντσέλα; Μα φυσικά τέσσερα βιολοντσέλα!
Αν πάλι αγαπάτε την κιθάρα:
Και για επίλογο, σας αποχαιρετώ με μια όμορφη μελωδία από το πιο τρυφερό όργανο:
Ελπίζω να τα απολαύσετε όσο κι εγώ!
Να περνάτε καλά!
04-05-2020
Μουσικά όργανα- Κρουστά
Απ’ όλους
τους ήχους που υπάρχουν, η μουσική ασχολείται με τους μουσικούς ήχους .
Μουσικοί
ήχοι λέγονται οι ήχοι που βγαίνουν από τα μουσικά όργανα ή την ανθρώπινη
φωνή, όταν τραγουδάμε. Συνήθως τους ονομάζουμε φθόγγους ή νότες.
Όπως
είπαμε, κάθε ήχος έχει το δικό του ξεχωριστό ηχόχρωμα. Έτσι και κάθε μουσικό όργανο έχει το δικό του ηχόχρωμα,
που εξαρτάται από το υλικό από το οποίο
κατασκευάζεται και από τον τρόπο παιξίματος.
Για
παράδειγμα: Ο ήχος της άρπας μοιάζει λίγο με της κιθάρας (έχουν και τα δυο
χορδές), αλλά λιγότερο με του βιολιού (έχει χορδές αλλά και δοξάρι) και
καθόλου με της τρομπέτας (χάλκινο πνευστό).
Χωρίζουμε
τα μουσικά όργανα σε τρεις μεγάλες
κατηγορίες (οικογένειες), ανάλογα με το υλικό κατασκευής και τον τρόπο
παιξίματος. (Δηλαδή τα όργανα κάθε οικογένειας έχουν παρόμοιο ηχόχρωμα). Κρουστά, Έγχορδα, Πνευστά.
1.
Κρουστά. Για
να ακουστεί ο ήχος τους πρέπει να τα χτυπήσουμε (να τα κρούσουμε). Έτσι το
όργανο πάλλεται (κινείται πολύ γρήγορα, δονείται) και δημιουργεί ηχητικό κύμα.
Δες και
άκουσε μερικά κρουστά :
Μια ομάδα
μουσικών παίζει ένα σύγχρονο μουσικό έργο για κρουστά:
Φυσικά
κάποιος μπορεί να παίξει μουσική και με αυτοσχέδια
κρουστά. Το επόμενο βίντεο μπορεί να σας δώσει κάποιες ιδέες:
Οι
μουσικολόγοι σήμερα χωρίζουν τα κρουστά σε δυο ομάδες:
Μεμβρανόφωνα,
δηλαδή αυτά που το ηχητικό κύμα παράγεται από την κίνηση μιας μεμβράνης (π.χ.
τύμπανο, νταούλι, τουμπερλέκι) και
Ιδιόφωνα, όπου το
ηχητικό κύμα παράγεται από την κίνηση του ίδιου του οργάνου (π.χ. μαράκες,
ξυλάκια, τρίγωνο, πιατίνια).
Περισσότερες
πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο Μουσικό
Χωριό Εμμέλεια:
Οδηγίες: Πατήστε στο σπιτάκι με τα μουσικά όργανα και
επιλέξτε τα ιδιόφωνα ή τα μεμβρανόφωνα. Κάνοντας κλικ σε κάποιο όργανο μπορείτε
να βρείτε πληροφορίες γι’ αυτό και να το ακούσετε, πατώντας στα μεγαφωνάκια.
Μπορείτε να σύρετε με το ποντίκι τη μπάρα που βρίσκεται κάτω από τα όργανα, για
να εμφανιστούν και τα υπόλοιπα.
Επιλέξτε
κάποιες δραστηριότητες κάθε μέρα (όλες μαζί θα σας κουράσουν).
Καλή διασκέδαση!
27-04-2020
Ήχος-Ηχόχρωμα
Ήχος είναι κάθε τι που ακούμε.
Είναι στην πραγματικότητα αέρας, και μάλιστα αέρας κοπανιστός.
Δηλαδή για
να παραχθεί ένας ήχος, πρέπει να κινηθεί κάτι, να κινήσει τον αέρα γύρω του και
να δημιουργηθεί έτσι ένα κύμα αέρα, το
ηχητικό κύμα.
Για
παράδειγμα: τσιμπάμε τη χορδή
μιας κιθάρας, η χορδή κινείται πολύ γρήγορα, (πάλλεται), δημιουργείται κύμα αέρα (ηχητικό κύμα), που ταξιδεύει σφαιρικά στο χώρο και φτάνει στο τύμπανο του αφτιού μας.
Ηχόχρωμα είναι η «μαγική» ιδιότητα του
ήχου που μας «μαρτυράει» την ηχητική
πηγή (δηλαδή από πού βγαίνει ο ήχος, τι δημιούργησε το ηχητικό κύμα). Έτσι,
άλλο ηχόχρωμα έχει ο ήχος της βροχής, άλλο του αέρα, άλλο της φωνής του Γιάννη,
άλλο της Μαρίας, άλλο του βιολιού, άλλο του τύμπανου κ.λ.π.
Άκουσε
ήχους της φύσης, της θάλασσας και της πόλης στο εκπαιδευτικό λογισμικό του
Υπουργείου Εμμέλεια:
Οδηγίες: πατήστε με το χεράκι πάνω στα δέντρα για
να ακούσετε ήχους της φύσης, πάνω στο καράβι για ήχους της θάλασσας και
πάνω στο άγαλμα για ήχους της πλατείας. Πατήστε μετά στο συννεφάκι «Εργαστήριο» για να παίξετε με τους
ήχους. Τα επίπεδα Α1,Α2, Β1 σας
προτρέπουν να αναγνωρίσετε ήχους με διαφορετικά ηχοχρώματα.
(Στην επόμενη ενότητα θα μιλήσουμε για τα μουσικά όργανα και
για τα επόμενα επίπεδα).
Να περνάτε καλά! Καλή διασκέδαση!
Χριστός Ανέστη!
09-04-2020
Βυζαντινή μουσική είναι η εξέλιξη και καλλιέργεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και πήρε το
όνομα αυτό από την περιοχή του Βυζαντίου, που είναι η πρώτη ονομασία της Νέας
Ρώμης, πρωτεύουσας της νέας αυτοκρατορίας, κατά τον Κωνσταντίνο Παπαρηγόπουλο.
Η Βυζαντινή Μουσική είναι η μουσική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που
μεταφράζεται και απαρτίζεται αποκλειστικά από ελληνικά κείμενα ως μελωδία.[1]
Έλληνες και ξένοι ιστορικοί συμφωνούν ότι αυτές οι μελωδίες, οι εκκλησιαστικοί
Ήχοι και γενικά το όλο σύστημα της βυζαντινής μουσικής, συνδέεται στενά με το
αρχαίο ελληνικό μουσικό σύστημα.[2][3]
Οι αρχές της χρονολογούνται από ορισμένους μελετητές στον 4ο αιώνα μ.Χ, λίγο
μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη από το Μέγα Κωνσταντίνο.
Η βυζαντινή μουσική που
διασώζεται, είναι στο σύνολό της εκκλησιαστική, με εξαίρεση κάποιους
αυτοκρατορικούς ύμνους, που και αυτοί έχουν θρησκευτικά στοιχεία. Το βυζαντινό
άσμα ήταν μονωδικό, σε ελεύθερο ρυθμό και προσπάθησε συχνά να απεικονίσει
μελωδικά την έννοια των λέξεων. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ελληνική. Ο βυζαντινός ύμνος, του οποίου υπήρξαν
τρεις τύποι, ήταν η μέγιστη έκφανση αυτού του μουσικού είδους.
Μέρος της βυζαντινής
μουσικής, αν και χρονικά μεταγενέστερο και με αρκετές δυτικές επιρροές, κυρίως
από το 1204 και μετά, μπορεί να θεωρηθεί το δημοτικό τραγούδι· διαφέρει από την εκκλησιαστική
μουσική στο ότι έχει σταθερό μέτρο, ώστε να εξυπηρετείται και ο χορευτικός
σκοπός. Αυτό δεν είναι τυχαίο: στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, από τον ίδιο
πολιτισμό η μουσική είναι ενιαία.
Η ευσέβεια
των ορθόδοξων χριστιανών συγκέντρωσε στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας τα
ωραιότερα δείγματα αυτής της ιδιαίτερης μουσικής μας κληρονομιάς, σε συνδιασμό
με κείμενα εξαιρετικής θεολογικής και
φιλολογικής αξίας.
Ακούστε ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας :
Αλλά και
πολλοί συνθέτες κλασσικής μουσικής
εμπνεύστηκαν από το Θείο Πάθος. «Τα κατά
Ματθαίον Πάθη» του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750) είναι ένα ορατόριο σε
κείμενο του Ευαγγελίου στη γερμανική γλώσσα.( Το ορατόριο είναι ένα είδος όπερας με
θρησκευτικό περιεχόμενο, όπου σημαντικό ρόλο έχει και η χορωδία). Άκουσε ένα μικρό απόσπασμα, (όπου ο Πέτρος
ζητά το έλεος του Χριστού επειδή τον αρνήθηκε τρεις φορές).
Στο
ορατόριο «Τα κατά Ιωάννη Πάθη» του
ίδιου συνθέτη, στο 1: 05:24 μπορείτε
ν’ ακούσετε τη χορωδία να επαναλαμβάνει τις κραυγές του πλήθους: «Σταύρωσον Αυτόν».
Καλό Πάσχα !
02-04-2020
Αγαπητοί γονείς,
Αγαπητοί μαθητές
Στις
δύσκολες συγκυρίες που περνάμε, αισθάνομαι την ανάγκη να επικοινωνήσω μαζί σας,
για να μοιραστώ κάποιες σκέψεις και (μουσικές) προτάσεις.
Η τέχνη
είναι πάντα ο πιο άμεσος και δημιουργικός τρόπος έκφρασης. Ειδικά η μουσική μας
βοηθά να εκφράσουμε σκέψεις, συναισθήματα, προβληματισμούς πολύ εύκολα, αφού
δεν απαιτεί παρά τη φωνή και τ’ αυτιά μας, την καρδιά και το μυαλό μας.
Σ’ αυτούς
τους καιρούς λοιπόν που «μένουμε σπίτι», έχω να σας προτείνω τα εξής:
- Ακούστε
Μουσική (όποια σας αρέσει). Το Δεύτερο και Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής
Ραδιοφωνίας (που το ακούμε πια και από τις τηλεοράσεις μας) έχουν διαφορετικές
μουσικές προτάσεις για ποιοτική μουσική.
- Τραγουδήστε.
Όποιο τραγούδι σας αρέσει. Αν δε θυμάστε
τους στίχους, κανένα πρόβλημα. Προσθέστε δικούς σας.
- Φτιάξτε
τη δική σας μουσική. Αυτοσχεδιάστε με όποιο θέμα θέλετε. Πέστε τις σκέψεις
σας με ένα τραγούδι.
- Αν
διαθέτετε κάποιο μουσικό όργανο, συνοδέψτε το τραγούδι σας μ’ αυτό.
Εναλλακτικά μπορείτε να κατασκευάσετε ένα δικό σας κρουστό όργανο με
ανακυκλώσιμα υλικά.
- Διαβάστε
ένα βιβλίο (ή παραμύθι οι μικρότεροι). Όποιο σας αρέσει. «Ντύστε» τις
σκηνές που σας εντυπωσίασαν με μουσική που έχετε ακούσει, ή με δική σας
μουσική.
Τι θα ταίριαζε καλύτερα: χαρούμενη ή σοβαρή, γρήγορη ή αργή,
ψηλή ή χαμηλή; Ποιο όργανο θα τη συνόδευε καλύτερα; Κάντε τη τραγούδι.
Ελπίζω σύντομα να τα πούμε από κοντά
και να μπορέσετε έτσι να παρουσιάσετε σε μένα και τους συμμαθητές σας τα έργα
σας. Ανυπομονώ!
Με αγάπη
Η
δασκάλα της μουσικής
Κουκούλη
Ξανθούλα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου